Na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (dalej: ustawy o rio) (Dz.U.2023.1325 t.j.) w izbie działają Składy Orzekające (dalej: SO), złożone z 3 członków kolegium.

Do właściwości składów orzekających należy wydawanie opinii w sprawach określonych w ustawach (art. 19 ust. 2 ustawy o rio).

Do zadań Izby należy m.in. (art. 13 ustawy o rio):

wydawanie, na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki oraz innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, a także wykupu papierów wartościowych;
wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał budżetowych jednostek samorządu terytorialnego;
wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu wraz z informacjami o stanie mienia jednostek samorządu terytorialnego i objaśnieniami;
wydawanie opinii o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium;
wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał o wieloletnich prognozach finansowych;
wydawanie opinii o programach postępowań naprawczych jednostek samorządu terytorialnego.

W przypadku opinii o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu organowi wykonawczemu absolutorium, izby wydają opinię w terminie 14 dni (art. 19 ust. 3 ustawy o rio).

Od uchwał składów orzekających służy odwołanie do kolegium izby w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały. Odwołanie od opinii wydanej przez skład orzekający o przedkładanych projektach uchwał budżetowych jednostek samorządu terytorialnego i o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu, rozpatrywane jest przez kolegium izby, nie później niż w terminie 14 dni od daty jego wniesienia (art. 20 ustawy o rio).

Od uchwał składów orzekających służy odwołanie do kolegium izby w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały. Odwołanie od opinii wydanej przez skład orzekający o przedkładanych projektach uchwał budżetowych jednostek samorządu terytorialnego i o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu, rozpatrywane jest przez kolegium izby, nie później niż w terminie 14 dni od daty jego wniesienia (art. 20 ustawy o rio).

Zgodnie z zapisami art. 21 ustawy o rio wydanie przez izbę negatywnej opinii o projekcie budżetu jednostki samorządu terytorialnego nie wstrzymuje procedury uchwalania budżetu, jednakże organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego obowiązany jest przed uchwaleniem budżetu przedstawić tę opinię organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty. O negatywnej opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu, prezes izby informuje właściwego wojewodę i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Negatywną opinię izby o sprawozdaniu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego organ wykonawczy przedstawia organowi stanowiącemu jednostki wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty nie później niż przed rozpatrzeniem absolutorium dla organu wykonawczego.

O działalności opiniodawczej